จิตฺตํ เมตฺตํ [ฌายี (สี. สฺยา.), ฌายิ (ปี. ก.)] อุโภ อตฺเถ, ปุญฺชํ เวปุลฺลปพฺพตํ;
สมฺปชานมุสาวาโท, ทานญฺจ เมตฺตภาวนา [เมตฺตภาวญฺจ (สี. สฺยา. ปี.), เมตฺตวาจญฺจ (ก.)]ฯ
สตฺติมานิ จ [สตฺติมานิธ (สี. ก.)] สุตฺตานิ, ปุริมานิ จ วีสติ;
เอกธมฺเมสุ สุตฺตนฺตา, สตฺตวีสติสงฺคหาติฯ
เอกกนิปาโต นิฏฺฐิโตฯ
2. ทุกนิปาโต
1. ปฐมวคฺโค
1. ทุกฺขวิหารสุตฺตํ
[28] (ทฺเว ธมฺเม อนุกฺกฏิ) [( ) สฺยามโปตฺถเก นตฺถิ] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –
‘‘ทฺวีหิ, ภิกฺขเว, ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ ทิฏฺเฐว ธมฺเม ทุกฺขํ วิหรติ สวิฆาตํ สอุปายาสํ สปริฬาหํ; กายสฺส เภทา ปรํ มรณา ทุคฺคติ ปาฏิกงฺขาฯ กตเมหิ ทฺวีหิ? อินฺทฺริเยสุ อคุตฺตทฺวารตาย [อคุตฺตทฺวาโร (อฏฺฐ.)] จ, โภชเน อมตฺตญฺญุตาย [อมตฺตญฺญู (อฏฺฐ.)] จฯ อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, ทฺวีหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ ทิฏฺเฐว ธมฺเม ทุกฺขํ วิหรติ สวิธาตํ สอุปายาสํ สปริฬาหํ; กายสฺส เภทา ปรํ มรณา ทุคฺคติ ปาฏิกงฺขา’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตตฺเถตํ อิติ วุจฺจติ –
‘‘จกฺขุ โสตญฺจ ฆานญฺจ, ชิวฺหา กาโย ตถา มโน;
เอตานิ ยสฺส ทฺวารานิ, อคุตฺตานิธ [อคุตฺตานิ จ (สฺยา.)] ภิกฺขุโนฯ
‘‘โภชนมฺหิ อมตฺตญฺญู, อินฺทฺริเยสุ อสํวุโต;
กายทุกฺขํ เจโตทุกฺขํ, ทุกฺขํ โส อธิคจฺฉติฯ
‘‘ฑยฺหมาเนน กาเยน, ฑยฺหมาเนน เจตสา;
ทิวา วา ยทิ วา รตฺติํ, ทุกฺขํ วิหรติ ตาทิโส’’ติฯ
อยมฺปิ อตฺโถ วุตฺโต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ปฐมํฯ
2. สุขวิหารสุตฺตํ
[29] วุตฺตญฺเหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –